پرسش :

در کشور فنلاند چند ماه از سال شب مى باشد و فقط حدود بیست دقیقه هوا کمى روشن مى شود؛ البته خورشید طلوع نمى کند و چند ماه روز مى باشد و حدود نیم ساعت هوا تاریک مى باشد. وظیفه ى ما براى نماز چیست؟


پاسخ :
بسمه تعالى: در این گونه مناطق، حرکت خورشید به دورِ افق همیشه یکنواخت نیست؛ یعنى در همان 24ساعت که یک مرتبه دور افق مى گردد، گاهى اوج مى گیرد و بالا مى آید و گاهى پایین مى آید و در حضیض واقع مى شود. به این ترتیب، گاهى هوا روشن تر و گاهى کم نورتر خواهد بود. این وضع در هر شبانه روز تکرار مى شود و اگر عکس هایى را که از حرکت آفتاب به دور افق از آن نقاط برداشته اند ملاحظه کنید، این موضوع به خوبى ملاحظه مى شود.
ساکنان مناطق قطبى، هنگامى که آفتاب در آسمان بالا مى آید، آن را روز مى خوانند و هنگامى که آفتاب پایین مى آید، «شب» مى گویند. بنابراین اگر شاخصى را روى زمین نصب کنیم، هنگامى که سایه ى آن به حداقل برسد، ظهر و هنگامى که به حداکثر برسد، نیمه شب خواهد بود. حال اگر مقدار شب و روز نزدیک ترین مناطق معتدله در آن موقع از سال را بدانیم، مثلاً بدانیم در اول تابستان روزها به طور متوسط چهارده ساعت و شب ها ده ساعت است، تکلیف نمازهاى پنجگانه و روزه کاملاً روشن مى شود، امّا اوقاتى که شب هاى طولانى دارد باید توجه داشت که آسمان در 24 ساعت یکنواخت نیست؛ گاهى تاریک و گاهى کمى روشن است. در این شب ها از وضع حرکت ستارگان و فاصله ى آنها با افق و نیز از وضع تاریکى و روشنى هوا، نیمه شب و ظهر را مى توان تشخیص داد و با در نظر گرفتن مقدار متوسط شب و روز مناطق معتدله و وظایف شرعى را انجام داد.

منبع: استفتائات، آیت ‌الله العظمى سبحانى (دام ظله)، جلد اول، قم: مؤسسه امام صادق علیه‌السلام، 1389.